توليدات زنبور عسل
هدف های رفتاری: پس از پايان اين فصل از فراگير انتظار می رود که بتواند:
١. ارزش اقتصادی و دارويی عسل را توضيح دهد.
٢. ارزش غذايی عسل را توضيح دهد.
٣. در استخراج عسل از شان ها را به وسيله اکستراکتور مشارکت نمايد.
٤. انواع مختلف عسل را نام ببرد.
٥ . دليل شکرک زدن عسل (رس کردن) را بيان کند.
٦. بره موم يا صمغ را توضيح دهد.
٧ .خواص فيزيکی موم خالص و طبيعی را بيان کند.
٨ . نحوه ذوب کردن شان های کهنه و تهيه موم خام را توضيح دهد.
٩. فرق عسل و عسلک را توضيح دهد.
١٠ . بره موم را از کندوهای تعويض شده و قديمی برداشت کند.
گرده ها را توسط گرده گير جمع آوری کند.
١٢. پوکه های خالی را از روی قاب ها برداشت کرده و قاب ها را تميز کند.
١٣. در تصفيه عسل مشارکت کند.
١٤ . در برداشت عسل از داخل کندو و عمليات پوکه برداری مشارکت نمايد.
توليدات زنبور عسل و ارزش اقتصادی و دارويی آن هازنبور عسل توليدات زيادی دارد که عبارتند از: عسل، عسلک، گرده، بره موم، ژله رويال، مومو زهر زنبور.لازم به تذکر است علاوه بر سود حاصل از فروش توليدات زنبور عسل استفاد ههای ديگری ازقبيل، بچ هکندو (طبيعی يا مصنوعی)، پرورش ملکه به صورت تجارتی و از همه مه متر گرد هافشانی دارد.زنبور عسل شهد (نکتار يا نوش) گياهان مختلف را برداشته و با غليظ کردن آن در کندو، عسلرا درست می کند، مقدار آب موجود در شهد ٥٠ الی ٨٠ درصد است.شهد در ته گل ها قرار دارد که زنبور آن را جمع آوری کرده و در داخل کيسه مخصوص(عسلدان) به طور موقت انبار می کند و سپس راه کندو را در پيش می گيرد و در بين راه مقداری آنزيماز نوع انورتاز به آن اضافه می کند. در کندو محتويات عسلدان را داخل حجره ها می ريزد. اين مايعجمع آوری شده توسط ساير زنبوران دوباره مکيده شده و آب اضافی آن تبخير و آنزيم های لازم به آناضافه می شود. پس از رسيدن عسل، آب آن به ٢٠ ١٧ درصد رسيده و در داخل حجره ها ذخيره شدهو به وسيله پولک های نازک مومی روی آن را می پوشانند.
ترکيبات عسل: عسل مايعی است غليظ و شيرين و خوش خوراک، در عسل مواد زيادیآن بين pH ١ و / وجود دارد که دارای ارزش غذايی و دارويی است، وزن مخصوص آن در حدود ٤٣ است بنابراين با وجود شيرينی، اسيدی است، و لذا عسل را نبايد در ظروف فلزی / ٤ ٧ /٥نگاه داری کرد چون به تدريج فلز را خواهد خورد.به طور کلی مواد تشکيل دهنده ی عسل، آلی، کانی و بيولوژيکی هستند.
مواد آلی: عسل دارای قندهای مختلف است که عبارتند از فروکتوز، گلوکز، ساکاروز، وکم تر از يک دهم آن را ميليستوز و عده ای از قندهای ديگر تشکيل می دهند.١ تا ٣ درهزار) است مقدار زيادی از ) ٪٠/ مواد کانی: مقدار خاکستر عسل در حدود ١٧نمک های پتاسيم در اين خاکستر ديده می شود و به مقدارکم از نمک های سديم در آن وجود دارد.عسل های تيره دارای موادمعدنی بيش تری هستند.
مواد بيولوژيک: در عسل يک سلسله از دياستازها وجود دارد که مهم ترين آن ها عبارتند از:
. آميلاز ١، انورتاز ٢، کاتالازر ٣، فسفاتاز ٤، گلوکز اکسيداز ٥
ويتامين های عسل: عسل دارای اکثر ويتامين های ضروری بدن است، که عبارتند از:
می باشد. علاوه بر اين ها مقداری کاروتن نيز E و D,K,C,H و ويتامين های B٦ ،B٣ ،B ويتامين های ٢وجود دارد.موارد استفاده عسل: موارد استفاده از عسل زياد است و اکثر افراد برای درمان از آناستفاده می کنند. عسل از قديم الايام در پزشکی مورد استفاده قرارگرفته و به عنوان درمان خيلی ازبيماری ها موردنظر بوده. از عسل به جای شکر در طباخی و شيرينی پزی، استفاده می شود. هم چنينبرای تغذيه کودکان مورد استفاده است. به دليل وجود قندهای ساده در عسل از مقدار آن زياد است،بيماران مبتلا به بيماری ديابت (قند) نبايد از عسل استفاده کنند.
برداشت عسل: عسل موقعی آماده برداشت است که حجرات پرشده و سر آن ها بسته باشد، دراين صورت عسل کاملاً رسيده است. اگرمقداری از حجرات باز باشد، برای اطمينان از رسيده بودنعسل يک ضربه ملايم به شان وارد می کنيم. اگر قطرات عسل از سلول ها بيرون ريخته نشد، عسلرسيده است. زمان برداشت عسل به منطقه بستگی دارد، معمولاً پس از اتمام گل در منطقه و قبل ازکوچ، عسل موجود در کندو را برداشت می کنند و مقداری در کندو به عنوان ذخيره باقی می گذارند.برای برداشتن قاب ها معمولاً با دودی مقداری دود روی شان ها می دمند. و پس از برداشتنشان ها آن ها را روی کندو تکان می دهند تا زنبورها ازروی شان جدا شده به کندو ريخته شوند. بقيهزنبورهايی که روی قاب قرار دارند به کمک برس نرم يا پَِر پرندگان کنار می زنند تا قاب عاری از زنبورشود. سپس آن را در کندوی خالی قرار داده و به اطاق استخراج عسل انتقال می دهند.اگر برداشت عسل در موقع فراوانی شيره نباتی باشد، زنبورهای غارت کننده ک متر مزاحم می شوند.ولی اگر در موقع کميابی شهد باشد، احتياط زيادی برای جلوگيری از غارت لازم است و در کندويی کهعسل گذاشته م یشود، نبايد سوراخی وجود داشته باشد والا مورد هجوم و غارت زنبورها قرار م یگيرد.طريقه استخراج عسل از شان ها به وسيله اکستراکتور
تعريف اکستراکتور: وسيله ای است که برای خارج کردن عسل از حجرات شان ها با استفاده
از نيروی گريز از مرکز استفاده می شود.
انواع اکستراکتور: اکستراکتور به دو شکل شعاعی (راديال) و ستار های (تماسی) درست
می شود.
در دستگاه های تماسی چون فقط در يک جهت حرکت می کنند موقع قرار دادن شان در دستگاهبايد برابر دستورالعمل زير باشد.اما در دستگاه های شعاعی چون به هر دو طرف می چرخد لازم است فقط قسمت بالای شان بهطرف ديواره استوانه دستگاه قرار بگيرد.
طرز کار: ابتدا به وسيله چنگال يا کارد (دستی يا برقی) سرپوش حجره ها در هر دو طرف شانرا برداشته و در داخل دستگاه قرار می دهيم. حال اگر با کارد معمولی در حجرات برداشته شود، لازماست قبلاً آن را در داخل آب جوش قرار داده تا بدنه کارد گرم شده سپس با دستمال تميزی آب کارد
را خشک کرده و از گرمای آن در راحت برداشتن در حجره ها استفاده می کنيم، و با چرخانيدن دستهدستگاه، عسل از سلول های شان به خارج از شان و به ديواره دستگاه ريخته خواهد شد.طبيعی است در اين حالت سلول هايی که دهانه آن ها به طرف ديواره داخلی دستگاه است، تخليهخواهند شد.
موارد زير در جلوگيری از تخريب شان ها به هنگام استخراج عسل دخالت دارند:
١. چون دهانه سلول ها نسبت به ديواره صفحه موم آج دار مابين سلول ها دارای زاويه هستند، وجهت زاويه دهانه سلول ها به طرف چوب فوقانی شان می باشد،بايد شان را طوری در دستگاه قرار دهيمکه چوب فوقانی آن در جهت حرکت دستگاه قرار بگيرد، و برای تخليه عسل طرف ديگر شان با رعايتنکته فوق شان را به طرف ديگر برگردانده تا عسل طرف ديگر را نيز تخليه کنيم.
٢. به هنگام قرار دادن شان ها در دستگاه سعی شود که شان های هم وزن را روبه روی هم قرارداده و سرعت حرکت دستگاه به مرور زياد شود، پس از تخليه شدن قسمتی از عسل شان ها بر سرعتآن افزوده شود که اين عمل نيز در سالم ماندن شان ها مؤثر است.
انواع مختلف عسل
معمولاً عسل را به طرق مختلف طبقه بندی می کنند:
١. متناسب با منبع و با عضوی از گياه که زنبور شهد را از روی آن جمع آوری کرده.
الف) عسل گل: که منحصراً از شهد گل های مختلف تهيه شده.
ب) عسل برگ يا عسلک: از مواد چسبناک و شيرينی که روی برگ ها وجود دارند يعنی ازشيره گياهی تهيه می شوند.
٢. با درنظر گرفتن اين که عسل از روی يک يا چند نوع گل جمع شده باشد.
الف) عسل تک گلی يا عسل يک دست ١: مثل عسل اقاقيا، شبدر، اسپرس که عسلش فقط ازروی همان گل جمع آوری شده (در مناطقی که پوشش گياهی منحصر به يک نبات باشد).
ب) عسل چند گلی يا عسل مخلوط ١: که عسلش را زنبورها از روی چند يا چندين گل
جمع آوری کرده اند.
٣. متناسب با زمان توليد
الف) عسل بهاره: مثل عسل همه درختان ميوه و مرکبات که زنبور در اوايل بهار برای
جمع آوری به آن ها دسترسی دارد.
ب) عسل تابستانی: که گاهی اوقات آن را عسل پاييزه می نامند و وقت جمع آوری آن ها اواسط
تابستان يا حتی اوايل پاييز است. مانند عسل گز و عسل آويشن و عسل اسپرس.
٤. متناسب با رنگ عسل
الف) عسل بی رنگ مثل عسل اقاقيا
ب) عسل زرد مثل عسل اسپرس
ج) عسل قرمز، مثل عسل آويشن
٥. متناسب با وضع و حالتی که به بازار عرضه می شود.
الف) عسل استخراج شده از شان که از موم جدا و تصفيه شده و در شيشه های کوچک و
بزرگ می فروشند.
ب) عسل شانی که از شان استخراج نگشته و با موم فروخته می شود.
٦. متناسب با وضع فيزيکی آن
الف) عسل روان که سيال و صاف است.
ب) عسل متبلور يا کريستاله که ته نشين و نسبتاً منجمد و سخت است.
رنگ و طعم و بوی عسل ارتباط با گياهانی دارد که زنبور عسل از روی آن ها نوش جمع آوری
می کند.
شکرک زدن عسل (رس کردن): غالب عسل ها بعد از مدتی سفت شده يا به اصطلاح شکرکمی زنند. برخی از مصرف کنندگان تصور می کنند که اين نوع عسل ها تقلبی است و به علت مخلوطبودن با شکر به اين صورت درآمده است. بايد تأکيد کرد که بسياری از انواع عسل های طبيعی نيز حتیمدت کوتاهی پس از استخراج شکرک زده و اين مسأله ارتباطی به تقلبی بودن عسل ندارد، بلکه معرفآن است که عسل کاملاً سالم بوده و به هيچ وجه با شکر مخلوط نشده است. در ايران فروشندگانو مصرف کنندگان معمولاً عسل مايع را مرغوب تر می دانند ولکن در کشورهای اروپايی عسل هایکريستاليزه شده (شکرک زده) را بر عسل مايع ترجيح می دهند.
به طور کلی عسل طبيعی پس از مدتی شکرک خواهد زد چنان چه قبلاً نيز گفته شد. بعضی ازانواع عسل ها در هفته های دوم و سوم و بعضی در دو سه ماه بعد از استخراج و بعضی ديگر از انواععسل ها بعد از چند سال شکرک می زنند.
علل رس کردن عسل: رس کردن عسل به چند عامل بستگی دارد که منحصراً متذکر می شود:
١. نوع گل در منطقه
٢. طرز استخراج عسل (خوب تصفيه و فيلتر نکردن)
٣. طرز نگه داری عسل (رطوبت، درجه حرارت)
٤ .حرارت دادن (در ظرف های دوجداره)
٥. تغيير نسبت قندها (از همه بيش تر نسبت لولوز به دکستروز)
٦. نسبت درصد آب موجود در عسل (غلظت عسل)
لازم به تذکر است برای هرکدام از علل بالا، مطالب زيادی در کتاب های علمی موجود است که
از بحث آن در اين جا خودداری می شود.
عسلک يا عسل برگ: عسلک را زنبور از شيره های شيرين که بعضی اوقات روی برگ های
درختان ديده می شود و حالت چسبندگی به برگ ها می دهد، جمع می کند.
عامل اصلی ايجاد کننده آن شته های مخصوص مکنده ای هستند که معمولاً در پشت برگ هازندگی و توليدمثل کرده و برای تغذيه شيره گياهی را از راه رگبرگ ها به کمک خرطومشان می مکند.اين نوع شته ها قادر به جذب يک عده از موادقندی موجود در شيره گياهی نبوده و آن ها را به خارج وروی برگ ها دفع می کنند. اين مواد قندی که شته ها دفع کرده اند، به وسيله زنبور عسل جذب و تصفيهو ضدعفونی شده در داخل شان ها به صورت عسلک که مزه اش با عسل فرق می کند، ذخيره می شود.لازم به تذکر است عسل و عسلک موادی هستند که در آن ها هيچ نوع ميکروب يا ويروس و يا قارچینمی تواند زندگی کند.
گياهانی که بيش از سايرين عسلک توليد می کنند، عبارتند از:
بيد، تبريزی، زيرفون، نارون، درخت های ميوه، گيلاس، آلبالو، آلو، گوجه و … بيش ترسوزنی برگان.نگه داری عسل: عسل غذايی است که ٧٠ درصد آن از قندهای ساده است که بلافاصلهجذب و وارد خون می گردد و به علاوه دارای مواد پروتئينی و اسيدهای آلی گياهی و موادمعدنی وويتامين های مختلف است که در ترکيب بندی اعضای بدن انسان مؤثر هستند، برای اين که اثر غذايی ودارويی عسل از بين نرود، بايد به نکات زير توجه شود:
١ ..عسل خالص و طبيعی به مرور زمان کريستاليزه می شود.
٢ .حرارت زياد يعنی بيش از ٤٠ درجه سانتی گراد موجب از بين رفتن دياستازها و مواد معطر
عسل می شود.
٣ .چون عسل رطوبت هوا را جذب می کند، لذا بايد در محل خشک نگه داری شود.
٤. عسل بوگير است و بايد آن را از مواد بودار دور نگه داشت.
٥ .در عسل مقداری اسيدهای آلی وجود دارد بنابراين نبايد قاشق يا کارد فلزی را به مدت
طولانی در آن قرار داد.
٦. عسل نبايد در معرض تابش مستقيم نور خورشيد قرار گيرد.
گرده
گرده گل چيزی جز سلول های جنسی نر گياهان گلدار نيست و گرده هر گياه فقط مادگی هماننوع گياه را بارور کرده و توليد بذر و ميوه می کند. زنبور عسل اين گرده ها را جمع آوری و برای تغذيه( خود و نوزادان به کندو حمل و در سلول هايشان انبار می کند.در گرده گل تمام موادغذايی مورد لزوم زندگی زنبور عسل مثل پروتئين ها، چربی ها و موادمعدنیو هم چنين انواع ويتامين ها وجود دارد. گرده گل عمر زنبورها را زيادتر کرده و باعث رشد غدد ترشحیشده و ترشحاتشان را زياد می کند.مقدار مصرف گرده گل يک جمعيت متوسط در سال در حدود ٣٥ کيلوگرم محاسبه شده است.زنبور کارگر برای جمع آوری گرده گل ابتدا خود را روی پرچم می کشاند و با آرواره های خود بساک هارا فشرده می کند، و با ترشحات بزاق آغشته کرده تا دانه های گرده خيس و چسبناک شوند و آن گاهگرده ها را توسط سبد که در سومين جفت پای عقبی قرار دارد، به کندو حمل کرده و در داخل سلول هاانباشته و آن ها را در آن جا ذخيره می کند.
گرده گل ها را می توان از نظر ارزش غذايی (ازنظر کميت) به چند دسته تقسيم کرد:
گرده های پرارزش مانند نخل، بيدمشک، گرده درختان ميوه، شبدر، شقايق و بلوط.گرده های متوسط مانند گل قاصد، آفتاب گردان و توت فرنگی.گرده های کم ارزش مانند فندق، تبريزی، کاج و غيره.درکشورهای پيشرفته تله های مخصوصی برای جمع آوری گرده جلوی سوراخ پرواز جایمی دهند و مقداری گرده جمع کرده و از آن برای مصارف پزشکی و … استفاده می کنند.
بره موم ١
بره موم مخلوطی از صمغ چند يا چندين درخت است. صمغ بر روی درختان حالت چسبندگیداشته و از يک قشر فوق العاده نازک تشکيل می شود که با آن قسمتی از برگ ها مخصوصاً سطحجوانه ها را می پوشاند. بره موم بوی نسبتاً مطبوع دارد که برای دود دادن گوشت و هم چنين درمانزخم ها به کار می رود. رنگ آن معمولاً سبز مايل به قهوه ای است، ولی به رنگ های ديگری نيز وجوددارد، و بستگی به گياهانی دارد که از آن ها جمع آوری شده است. بره موم خاصيت آنتی بيوتيکی داشتهو در اتر و الکل ٩٦ درصد حل می شود. بره موم يکی ديگر از فراورده های زنبور عسل است که مواداصلی تشکيل دهنده اش را زنبورها از خارج به کندو حمل می کند. به کمک بره موم زنبورها، قاب ها رابه کندو می چسبانند تا ثابت مانده و در نقل و انتقالات تکان نخورد. زنبوران در اواخر پاييز با بره مومسوراخ پرواز کندو را کوچک و تنگ می کنند تا گرمای داخلی کندو محفوظ شود و جمعيت بتواندخودش را در داخل کندو گرم نگه داشته و سرمای شديد زمستانی باعث هلاکت زنبورها نشود.بره موم در صنعت پزشکی مصرف زيادی دارد. نقطه ذوب بره موم ٨٣ درجه سانتی گراداست.
زهر زنبور عسل
زهر زنبور عسل ماده ای است که در داخل بدنش به وسيله غده مخصوصی از دومين روز پساز تولد شروع به ترشح کرده و در حدود پانزدهمين روز کيس هی زهری را که برای ذخيره زهر در بدنش٠ ميلی گرم می شود. / وجود دارد، پر می کند در اين حال مقدارش در حدود ٥ صدم تا ٣ترکيبات زهر زنبور عسل تقريباً همان ترکيبات زهر مار است. نيش زنبور عسل به طول ٥الی ٦ ميلی متر و دارای ١٥ الی ١٦ عدد دندانه يا خار وارونه است که پس از فرورفتن آن به داخلبدن پستانداران مانع خروجش می شوند، زهر زنبور عسل مانع انعقاد خود و باعث گشاد شدن رگ هامی شود که در نتيجه آن فشار خون پايين می آيد.بعضی از افراد نسبت به زهر زنبور حساسيت دارند. البته ميزان حساسيت اعضای بدن نسبتبه نيش زنبور فرق می کند، سرو صورت و گردن از اعضای حساس بدن محسوب می شوند. لازم بهتذکر است که افراد حساس در صورت نيش خوردن بايد سريعاً به پزشک مراجعه کنند. ١ امروزه از زهرزنبور در پزشکی برای معالجه انواع رماتيسم استفاده می شود.
ژله رويال يا شاهانه
ماده ای است که به وسيله يک جفت غده مغزی کارگران در سنين اول زندگی ترشح شده و برایتغذيه نوزادان جوان و ملکه به کار می رود.ژله شاهانه غذای مخصوص ملکه و تنها غذای وی از اولين روز تولد تا آخر عمرش است. ژلهرويال دارای اکثر اسيدهای آمينه و تمام ويتامين ها است. ژله رويال دارای مصارف پزشکی زيادی بودهو از نظر ارزش چندين برابر قيمت عسل و اکثراً در بازارهای جهانی به صورت آمپول، کپسول و همچنين به صورت شربت عرضه می شود.
موم: ماده ای است که به وسيله سه جفت از چهار جفت غده های زيرشکمی زنبورهای کارگر و
در سنين به خصوص سيزدهمين تا هيجدهمين روز پس از تولد ترشح می شود.
موم از غدد زيرشکمی زنبور عسل ترشح و به محض تماس با هوا منجمد می شود. موم يک
ماده زائد نيست بلکه هر زنبور در يک سن به خصوص به توليد آن مبادرت می ورزد. جمعيت زنبور
عسل با اين ماده برای رفع احتياجات مختلف زندگيش از قبيل درست کردن شان ها ذخيره عسل و
گرده و پرورش نوزادان در سلول ها و بالاخره پوشانيدن (پولک کردن) در سلول ها استفاده
می کند.
خواص فيزيکی موم خالص و طبيعی
موم ماده ای است که در دماهای مختلف وضع متفاوتی به خود می گيرد. بدين طريق که در هوایسرد سخت و شکننده بوده و در هوای گرم متناسب با افزايش دما نرم تر می شود.نقطه ذوب آن ٦٣ درجه سانتی گراد و در ٢٥٠ درجه بخار می شود وزن مخصوص آن ٩٦ ٪ يعنیاز آب سبک تر است. هرگاه قطعه مومی را داخل آب بيندازيم در سطح ظرف شناور می شود. زنبورعسل برای درست کردن ١ کيلوگرم موم بايد ١٢ ١٠ کيلو عسل بخورد. بنابراين به نفع زنبوردار استکه موم قالب زده (آجدار) را در موقع لزوم در اختيار زنبور بگذارد تا زنبور برای توليد موم از عسلکم تر استفاده کند و در نتيجه زنبوردار در آخر سال محصول بيش تری از هر کندوی زنبور عسل بهدست آورد.موم معمولاً سفيد و سپس زرد و بعد از تخم گذاری ملکه و گذشتن زمان قهوه ای و تيره خواهدشد (به علت افزايش پيله های شفيره ها در داخل سلول ها).
مصرف موم
موم غير از مصرف زنبورداری (تهيه ورقه های موم آجدار) در کارخانه های داروسازی و صنعتیمورد استفاده قرار می گيرد خصوصاً در ساختن کرم های آرايشی، رنگرزی، مدل سازی و توليد شمع.نحوه ذوب کردن شان های کهنه و تهيه موم خام١ روش ذوب کردن در آب جوش: موم های تيره و قهوه ای که ديگر مورد استفاده نيست وهم چنين هرچه خرده موم در زنبورداری وجود دارد، با آب ولرم چند بار شسته و با دست فشار داده تاهمه عسلش در آب حل و موم ها به طور کامل خارج شود. بعد از شستن موم ها در يک ديگ ١ مقداریآب ريخته و آن را روی آتش می گذاريم. پس از به جوش آمدن آب موم ها را تکه تکه در آب جوشمی ريزيم تا اين که ديگ پر شود. مخلوط آب و موم را از صافی ريز عبور داده و بعداً در يک ظرف دهانهگشاد ريخته و رويش پتو می اندازيم تا به آرامی سرد شود. بعد از ٢٤ ساعت موم کاملاً سرد شده مومسنگی در بالای ظرف و آب در پايين قرار خواهد گرفت (شکل صفحه بعد) در ته موم سنگی مقداریکثافت خواهد بود که بايد آن را با کاردک تراشيد.
٢ . روش استفاده از گونی: در اين روش شان های کهنه را شسته و در يک گونی(کرباس) بزرگ قرار می دهند به طوری که گونی کاملاً در آب غوطه ور شود. يعنی آب روی آن راکاملاً بگيرد. سپس به آهستگی آن را می جوشانند. در حين عمل، با يک ميله گونی را تکان می دهندبه اين ترتيب موم ذوب شده از منافذ گونی می گذرد و در سطح آب قرار می گيرد، بعد از سرد شدنموم، آن را برمی دارند البته اين روش به زمانی طولانی نيازمند است و مقدار موم به دست آمدهکم تر است.
٣. روش استفاده از جعبه آفتابی: جعبه آفتابی وسيله ای است که خارج آن را از چوب وداخلش را از آهن سفيد (استيل) می سازند، در سطح فوقانی آن که در محسوب می شود، يک يا دو لايهشيشه تعبيه شده است، کليه شان های کهنه را در آن قرار می دهند، موم شان ها در اثر تابش آفتاب ذوبشده از سطح شيبداری که در درون جعبه قرار دارد، جاری می شود و به داخل ظرف ريخته می شود وناخالصی های ديگر درسطح آن باقی می ماند.پس از تهيه موم خام آن ها را به کارخانه ها تحويل داده که تبديل به ورقه های آجدار تبديل کنند.طبيعی است که روش های مختلفی برای ذوب و تصفيه موم از قبيل روش های برقی،هيدروليکی، بخار،روش های مکانيکی و … وجود دارد که از توضيح آن ها خودداری می شود.
