مناظر و طبیعت زیبا زنبورستان

در قسمت انتهايی بدن قرار داشته، از ٦ حلقه کيتينی پشتی و ٦ قطعه شکمی تشکيل شده است. در انتهای شکم مخرجی برای دفع مدفوع ديده می شود و از راه همين مخرج زنبور قادر است خاری را که در داخل بدنش جای دارد، خارج کرده نيش بزند. نيش زنبورها مثل قلاب ماهی گيری دارای ١٥ تا ١٦ عدد خار وارونه است. به همين دليل هر وقت نيشش را داخل گوشت بدن پستانداران فرو کند قادر به بيرون آوردنش نبوده و هنگام خارج کردن آن در اثر تقلا پاره می شود. جراحات حاصله در اثر پاره شدن عضلات متصل به نيش پس از مدّت کمی باعث مرگش می شود. ولی اين موضوع بين زنبورها و به طور کلی همه ی حشرات صادق نيست، زيرا بدنشان به جای گوشت از کيتين پوشيده شده است. در اثر نيش زدن کيتين زنبورها يا حشرات نيش خورده می شکند و زنبور به راحتی می تواند پس از نيش زدن نيش خود را از آن دوباره خارج کند و زنده بماند، تنها نيش ملکه صاف و بدون خارهای وارونه است، به همين دليل هرگاه نيشش را داخل بدن پستانداران فرو کند، به راحتی می تواند آن را بيرون بکشد بدون اين که صدمه ای ببيند ولی به ندرت از نيشش استفاده می کند. زنبور نر نمی تواند نيش بزند چون اصلاً نيش ندارد.

زنبور پس از مکيدن شهد گل به وسيله خرطوم آن را از راه مری به داخل کيسه عسلی می فرستد. در آن جا مقداری از آبش از راه جدار کيسه جذب خون شده و شهد کمی غليظ می شود. از طرف ديگر از راه جدار کيسه ی عسلی مقداری دياستاز به داخل شهد غليظ شده ريخته می شود. همين دياستازها هستند که تمام خواص خوب و سلامتی آور را به عسل می دهند، کيسه عسلی که محل ذخيره ی عسل و شهد است به وسيله ی يک کانال قيفی شکل با روده بزر گ ارتباط دارد. روده بزرگ به روده کوچک وصل بوده و روده کوچک به مخزن و مخزن به مخرج ختم می شود. ملکه و کارگر هر دو ماده هستند و در داخل شکم شان يک جفت تخمدان قرار دارد. تخمدان ملکه بزرگ بوده و هرکدام حدود ١٧٠ لوله دارد. تخمدان های کارگر کوچک است و هريک از ٧ تا ٨ لوله تشکيل می شود کارگران به علت ناقص بودن دستگاه تناسلی هرگز قادر به جفت گيری نيستند. ولی دستگاه تناسلی ملکه سالم است و جفت گيری می کند.

١. در داخل دو طرف سر کارگر يک جفت غده به نام غده های شيری وجود دارد که از خود ماده ای به نام شير يا ژله شاهانه ترشح می کند. اين غده ها معمولاً فقط در سنين معينی ژله شاهانه از خود ترشح کرده و با آن ملکه و فقط لاروهای خيلی جوان را تغذيه می کنند. غده های شيری در زنبور ٣٩ نر وجود نداشته و در ملکه فقط اثری از آن ها ديده می شود. در کارگران نيز پس از گذراندن سن معين و شروع پرواز اين غده ها کم کم کوچک و غير فعال می شوند.

٢. يک جفت غده ی ديگر به نام غده های بزاقی نيز در سر ديده می شود. اين غده ها همراه با يک جفت غده سينه ای به وسيله يک کانال مشترک ترشحات شان را به داخل دهان زنبور می ريزند. ترشحات اين غده ها در موقع لارو بودن صرف تنيدن به دور خود شده و پس از رشد و تبديل به يک زنبور کامل نقش غده بزاق دهان را در زندگی شان بازی می کنند، غده های بزاقی در هر سه نوع زنبور وجود دارد.

٣. يک غده به نام غده زير آرواره ای، هم چنان که از نامش پيداست، در زير آرواره ی زنبوران ديده می شود که در کارگران خيلی کوچک و غيرفعال بوده و برعکس در ملکه بسيار بزرگ و فعال است. ماده ای به وسيله اين غده ترشح می شود که با بوی مخصوصش باعث شناختن و تميز ملکه از ساير زنبورها می شود.همين بو در کندو پخش و باعث ايجاد نظم در داخل آن و هم چنين عقيم ماندن تخمدان های کارگران می شود. هرگاه ملکه اين ماده را ترشح نکند يا ملکه به دليلی تلف شده يا سرانجام اگر عمداً آن را از کندو برداريد، پس از تقريباً نيم ساعت به علت تمام شدن بوی مزبور نظم داخلی جمعيت به کلی به هم خورده و زنبورها در نزديکی سوراخ پرواز ديوانه وار در جستجوی ملکه به اين سمت و آن سمت پرواز می کنند. اگر در اين موقع گوشتان را به جدار کندو نزديک کنيد، صدايی از داخل آن می شنويد که بی شباهت به صدای گريه نيست و اصطلاحاً می گويند، جمعيت در حال گريه کردن است. در صورت ادامه بی ملکه گی و فقدان بوی اين غده پس از مدتی تخمدان کارگران رشد نموده و شروع به تخم گذاری می کنند، از آن جايی که کارگران به علت کج و غيرطبيعی بودن مجرای تناسلی قادر به جفت گيری با نرها نيستند، در نتيجه از تخم کارگران باکره فقط زنبور نر توليد می شود که البته به ضرر زنبوردار است.

٤. در زير شکم زنبورها و درفاصله ی بين قطعات کيتينی شکم مجموعاً چهار جفت غده ی مومی وجود دارد که سه جفتش فعالند و در سنين بين ١٣ تا ١٨ روزگی موم ترشح می کنند که برای ساختن سلول ها و شان به کار می رود.

٥.  در پشت زنبورها و در فاصله بين آخرين حلقه کيتين و حلقه ی ماقبل آخر غده ای به نام غده بويايی ديده می شود که کارش تشخيص بوهاست. هر زنبور هنگام بازگشت به کندو به وسيله ی همين غده بوی جمعيت خودش را حس کرده و به کندوی ديگر نمی رود يا وقتی که زنبوری به کندويش برمی گردد، زنبورهای نگهبان به وسيله همين غده تشخيص می دهند که آيا وی متعلق به کندوی خودشان است يا نه؟

٦ . سه عدد غده در مخزن به نام غده های مخزنی، مدفوعی را که در آن جا ذخيره شده است مرتب ضدعفونی می کنند. در نقاط سردسير در روزهای سرد زمستان که زنبورها گاهی از اوقات بيش از يک ماه قادر به پرواز برای دفع مدفوع نيستند ناچارند مدفوعشان را در تمام اين مدت در داخل بدنشان نگهدارند، ترشحات اين غده ها مانع پوسيدگی مدفوع و در نتيجه مانع پوسيدگی روده و مرگ زنبور می شود. فعاليت اين غده ها ارتباطی با سن زنبور نداشته و هميشه يکنواخت ترشح می کنند. زنبور عسل فقط در حال پرواز در خارج از کندو قادر به دفع مدفوع است تنها ملکه از اين قاعده مستثنی است. از اين گذشته تا هوای خارج از کندو بيش از ٨ درجه سانتی گراد نباشد، زنبور کارگر قادر به پرواز نيست.

٧. يک عدد غده سمی در انتهای بدن و نزديک مخرج قرار دارد که سم توليد شده توسط آن در روی پوست جانوران بی اثر است. به همين دليل به کمک يک نيش با فشار به داخل بدن دشمنان تزريق می شود و اثرات زير را در حيوانات و يا انسانی که نيش خورده است، می گذارد: ١. درد شديد ٢. تحريک پوست وخارش گرفتن آن ٣. تخريب گلبول های سرخ بدن ٤. پايين آمدن فشار خون ٥.  تشديد حرکات دودی روده ٦.  تحريک اعصاب و مراکز عصبی در پزشکی از زهر زنبور برای مداوای بيماری رماتيسم استفاده می شود. فعاليت اين غده ارتباطی با سن زنبور نداشته و هميشه يکنواخت ترشح می کند.